Quy trình ươm tơ gồm những bước nào?

Ngày viết : 05/08/2024

Ươm tơ là gì?

Ươm tơ là một kỹ thuật cổ xưa được sử dụng trong sản xuất vải lụa, có từ hàng nghìn năm trước ở Trung Quốc. Sợi tự nhiên được hình thành từ kén của con tằm được gọi là tơ tằm. Vì lụa có độ mịn, độ bóng, độ đàn hồi và khả năng tương thích sinh học tuyệt vời nên nó được mệnh danh là “nữ hoàng sợi” hay “Nữ hoàng dệt may”. Một trong những loại sợi tự nhiên mỏng nhất và nhẹ nhất hiện nay là lụa.

Do tính năng vượt trội của nó, lụa thường được sử dụng trong quần áo, đồ trang trí, mỹ phẩm, chăm sóc sức khỏe và các ngành công nghiệp khác. Vì nó mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho các cộng đồng nông thôn rộng lớn nên ngành tơ lụa là một bộ phận quan trọng trong nền kinh tế của các nước mới nổi.

Nghề trồng dâu nuôi tằm là quá trình nuôi tằm để sản xuất tơ và ươm tơ là thuật ngữ chỉ quá trình tách sợi tơ ra khỏi kén.

Các giai đoạn cơ bản của quá trình ươm tơ

Ươm tơ gồm 3 giai đoạn cơ bản: Chuẩn bị kén, Làm mềm tơ, Tách tơ.

Quá trình ươm tơ bắt đầu bằng việc lựa chọn cẩn thận các kén, được đun sôi để làm mềm các sợi tơ và tách ra bằng cách kéo cẩn thận các sợi tơ mỏng manh sau đó kết hợp lại thành một sợi liên tục duy nhất.

Ngoài chất lượng kén thô thì quy trình ươm tơ đóng vai trò quyết định đối với đặc tính và chất lượng của sợi tơ, từ đó ảnh hưởng đến độ hấp dẫn và giá trị thị trường của vải thành phẩm. Công nghệ ươm tơ đã được cải tiến theo thời gian, sử dụng cả phương pháp truyền thống và tiên tiến để tách các sợi tơ một cách hiệu quả.

Sau khi ươm tơ, người ta tiến hành các công đoạn xử lý tiếp theo như kéo sợi, nhuộm và dệt để tạo ra nhiều sản phẩm lụa khác nhau như thảm, khăn trải giường,...

Kỹ thuật ươm tơ truyền thống

Kỹ thuật quay tơ truyền thống đã được thực hiện trong nhiều thế kỷ và có nguồn gốc sâu xa từ di sản văn hóa của các vùng sản xuất tơ lụa. Những kỹ thuật này đòi hỏi cách tiếp cận tốn nhiều thời gian và công sức, dựa vào bàn tay chuyên môn của các nghệ nhân. Quá trình này thường bắt đầu bằng việc lựa chọn cẩn thận các kén chất lượng cao dựa trên kích thước và hình dạng đồng nhất của chúng. Các kén được chọn sẽ được hấp để làm mềm sericin, một chất keo tự nhiên giữ các sợi tơ lại với nhau.

Các nghệ nhân lành nghề sử dụng kỹ thuật chải để xác định vị trí đầu lỏng của sợi tóc, sau đó nhẹ nhàng duỗi ra để tạo ra một sợi tơ liên tục.

Kỹ thuật ươm tơ truyền thống có nhiều biến thể khác nhau, có thể kế đến như: bánh xe quay tay (Hand Spinning Wheel), máy ươm tơ Charkha (Ấn Độ), hệ thống máy cuộn tơ kép (Multi-End Reeling Machine),...

Kỹ thuật ươm tơ hiện đại

Do sự phát triển của công nghệ và nhu cầu về năng suất và hiệu quả cao hơn trong sản xuất tơ lụa, các kỹ thuật quay tơ tiên tiến đã ra đời.

Máy quay cơ học đã được phát triển để tự động hóa quy trình, cho phép tách sợi nhanh hơn và đáng tin cậy hơn. Những máy này sử dụng các kỹ thuật mới để bung các sợi tơ ra khỏi kén, giảm công sức và thời gian cần thiết.

Ngoài ra, các kỹ thuật hóa học đã được giới thiệu, sử dụng các tác nhân cụ thể để hòa tan sericin và giúp việc tách các sợi tơ trở nên dễ dàng hơn. Các quy trình quay tơ bằng hóa chất này mang lại khả năng kiểm soát chính xác các thông số quay tơ và có thể được tùy chỉnh để đạt được chất lượng tơ mong muốn.

Nhận xét về các kỹ thuật ươm tơ

Việc áp dụng công nghệ tiên tiến và hiện đại hóa quy trình sản xuất là điều cần thiết cho tương lai của ngành ươm tơ. Cải tiến thiết bị ươm tơ, tự động hóa và cơ giới hóa có thể tăng sản lượng, giảm sự phụ thuộc vào công việc thủ công và nâng cao tiêu chuẩn của sợi tơ.

Với mối lo ngại về môi trường ngày càng tăng, người ta thúc đẩy các kỹ thuật ươm tơ bền vững hơn. Những cải tiến trong tương lai có thể tập trung vào việc giảm tiêu thụ năng lượng, phát sinh chất thải và sử dụng nước trong quá trình quay vòng. Những cải tiến trong phương pháp hấp kén thân thiện với môi trường các phương pháp và việc sử dụng vật liệu có thể phân hủy sinh học hoặc tái chế trong máy móc có thể góp phần tạo ra ngành tơ lụa bền vững hơn.

Ngày nay, kỹ thuật ươm tơ tiếp tục được áp dụng ở nhiều nơi trên thế giới, mặc dù sự ra đời của máy móc hiện đại đã thay thế một phần việc quay tơ thủ công trong sản xuất lụa quy mô lớn. Ươm tơ tằm vẫn là một nghề truyền thống quan trọng, bảo tồn nghệ thuật sản xuất tơ lụa và góp phần nâng cao giá trị và nhu cầu về hàng dệt lụa mịn.

Sự phát triển của máy móc và kỹ thuật hiện đại là những công cụ không thể thiếu trong kỹ thuật nuôi tằm hiện đại, cho phép các nhà sản xuất tơ lụa đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người tiêu dùng.

Đọc đến đây hy vọng đọc giả đã nắm được các giai đoạn cơ bản của quá trình ươm tơ cũng như có thêm thông tin hữu ích về nghề nuôi tằm ươm tơ. Bạn có thể tham khảo thêm nhiều thông tin hữu ích khác tại website của DalatSilk.